Zelf metselen

En nu zelf aan de slag! Lees hier hoe je zelf een muur metselt. Handig, als je bijvoorbeeld een buitenkeuken wilt maken of gaat verbouwen.

Metselen is handwerk, maar het voorwerk bestaat uit een hoop hoofdwerk. Lees daarom onderstaande vragen en antwoorden goed door alvorens je aan de slag gaat. Zo kom je niet voor onaangename verrassingen te staan tijdens het metselen.

Welke steen ga ik gebruiken?

Er zijn honderden soorten bakstenen, maar het meest gebruike formaat is het zogenaamde waalformaat van 21cm lang, 10cm breed en 5cm hoog.

Hoe dik wordt de voeg?

De dikte van de horizontale voeg (lintvoeg) varieert van 9mm tot soms wel 14mm. De standaardmaat is 10mm. De verticale voeg (stootvoeg) varieert in dikte van 8 tot 13mm.

Een enkele muur of een spouwmuur?

Een spouwmuur is een dubbele muur met daartussen een loze ruimte (de spouw). Deze muren zijn verbonden door zogenaamde spouwankers zodat de buiten- en binnen- muur niet ten opzichte van mekaar kunnen verschuiven. Een spouwmuur heeft een veel betere isolatie waarde. Dus voor een gestookte ruimte is het veeI beter. Maar voor een garage of bijkeuken kan een enkele muur ook volstaan. Hou hier rekening mee bij het metselen.

Hoe maak ik metselspecie?

Cement, kalk en zand in de verhouding: één deel cement : ½ deel kalk : 4½  deel zand. Je kan zelf mengen of kant en klaar leverbare specie kopen.  Bij een normale specie is de verhouding dus cement:zand 1:5. Hoe schraler de specie hoe minder cement. Hoe vetter de specie hoe meer cement.
De specie wordt harder naarmate er meer cement en minder zand in zit. Dit is niet altijd gunstig. De specie wordt taaier(rekbaarder) naarmate er meer kalk in zit.

Hoe bereken ik de gemiddelde dikte van één steen + de lintvoeg (de lagenmaat)?

De gemiddelde dikte van een steen bepaal je door tien stenen te stapelen en de totale hoogte te meten. Deze hoogte delen door tien en je krijgt de gemiddelde dikte van een steen. De gemiddelde dikte van één steen + de dikte van de lintvoeg = de lagenmaat. Deze lagenmaat zal normaal ± 6 cm zijn. Vervolgens zet je op een lat de lagenmaat. Als de lagenmaat dus 6,1 cm is zet je elke 6,1 cm een streepje. De lagenlat is nu klaar.

Hoe bereken ik de gemiddelde breedte van één baksteen + stootvoeg (de koppenmaat)?

De gemiddelde breedte van een baksteen bepaal je door 10 stenen op een vlakke ondergrond strak tegen elkaar te leggen en vervolgens de totale breedte te meten. Deze breedte delen door tien geeft de gemiddelde breedte van één baksteen. De gemiddelde lengte van één baksteen + de dikte van de lintvoeg = de kopmaat. Deze koppenmaat zal normaal ±11 cm zijn. Vervolgens zet je op een rechte houten lat streepjes met als tussenafstand de koppenmaat. Als de koppenmaat 11,1 is zet je dus om de 11,1 cm streepjes. De koppenlat is nu klaar.

Hoe bereid ik mijn stenen voor op het metselen?

De stenen moeten eerst natgemaakt worden. Als de stenen buiten gelegen hebben en er is regen geweest hoeft dit natuurlijk niet. Maar zomers en bij het metselen in de volle zon is dit absoluut essentieel. Wanneer je dit niet doet zuigt de steen het water te snel uit de specie. De specie krijgt dan niet de tijd om goed te hechten en de muur valt zo weer uit elkaar. Dompel iedere steen voor het plaatsen onder in een emmer water. Controleer of de hechting tussen de steen en de specie goed is op de volgende manier:

• Leg een steen op de grond en doe alsof je hier een andere steen op metselt: druk de steen zo in de specie zoals je dat met metselen ook zou doen. Wacht vervolgens een kwartier en trek beide stenen van elkaar af. Als het goed is zit de metselspecie nu verdeeld over beide stenen.
• Als de stenen te droog zijn dan is op één van beide of beide stenen geen hechting en voelt de specie al vrij hard en droog aan. Dit is een teken dat het water te snel uit de specie is gezogen.
• Als de stenen te nat zijn dan is er ook geen hechting en voelt de specie nattig aan. Natter als voor het opbrengen. Dit is een teken dat de stenen te nat zijn om te metselen.

Stellen van de metsel profielen

Een metsel profiel is een rechte houten balk die gebruikt wordt als maatvoering voor het metselen. Een gewone houten balk is niet geschikt want die zijn meetal al iets krom en zullen anders buiten snel krom trekken. Koop dus een speciaal daarvoor geschikte houten balk, het metselprofiel.

Wat heb je nodig?

• Metselkuip
• Hamer (houten steel met stalen kop)
• Carrosserie hamer
• Moker (extra zware uitvoering)
• Breekhamer (extra zware uitvoering met lange steel voor sloopwerk)
• Metselkoord
• Troffel (driehoekige metalen plaat met meestal een houten handvat, wordt gebruikt voor het scheppen en mengen van de specie)
• Waterpas (min.80cm)
• Voegspijker (smalle metalen plaat met meestal een houten handvat, wordt gebruikt voor het voegen van metselwerk)
• Sabel (platte ijzeren staaf met scherpe rand, wordt gebruikt voor het op de juiste lengte maken van stenen)
• Metselprofielen – rechte houten balken (uit verlijmde houten delen bestaande, niet krom trekkende houten balken. Worden gebruikt op de hoekpunten van het metselwerk)
• Schoren (schuin geplaatste houten latten die het metselprofiel perfect op zijn plaats houden)
• Spouwankers (metalen verbinding tussen de buiten- en binnenmuur; voorkomt het werken van de buiten en binnen muur t.o.v. elkaar. De “verzakking” in het midden voorkomt vochttransport)
• Kozijnankers (metalen L-vormig ijzer met schroefdraad aan de lange kant, wordt in het kozijn geschroefd. De korte poot wordt ingemetseld in de specie tussen de stenen, Zo kan het kozijn niet krom gaan trekken)
• Harde stoffer

Voorbereiding voor het metselen van een muur

Stap 1
Stel de metsel profielen in de hoeken van de te bouwen constructie. Bij het bouwen van een enkele muur stel je de metselprofielen zo dat de muur er precies tussen komt. Bij het bouwen van een aanbouw stel je de metselprofielen zo dat ze of de binnenkant of de buitenkant van de hoek markeren.

Stap 2
Met behulp van de schoren en de waterpas stel je de metselprofielen EXACT recht. Zorg dat de schoren zo bevestigd zijn dat ze niet in de weg zitten bij het metselen! Het stellen van de metselprofielen is een heel precies werk dat je met twee personen moet doen. Zorg er ook voor dat er niemand tegen de metselprofielen aanloopt of dat spelende kinderen ze scheef duwen. Controleer altijd voor je begint met metselen of de metselprofielen nog recht staan! Dit voorkomt hard werken met als resultaat een scheve muur!

Stap 3
Zoek het hoogste punt van de fundering op (deze moet natuurlijk eigenlijk precies horizontaal lopen en als dat zo is maakt het niet uit op welk metselprofiel je begint). Op het dichtstbijzijnde metselprofiel teken je met behulp van de gemaakte lagenlat streepjes op het metselprofiel.

Stap 4
Vervolgens trek je met de waterpas en een lange, rechte lat één lagenlat streepje heel nauwkeurig door naar het volgende metselprofiel. Met behulp van de lagenlat zet je nu ook op dit metselprofiel de streepjes.

Als de metsel profielen zover uit elkaar staan dat een lat altijd te kort is, gebruik dan metselkoord. Span het metselkoord goed strak en meet met een lange waterpas, zonder het metselkoord te raken, of het metselkoord exact waterpas staat. Doe dit heel nauwkeurig en rustig en altijd met twee personen.

Stap 5
Op de metselprofielen kan je het beste met een mesje een kleine inkeping maken bij ieder streepje. Zo voorkom je dat het metsel koord verschuift

Stap 6
Sla een spijker ‘om de hoek’ bij ieder streepje zodat u daar het metselkoord aan vast kan maken.

Stap 7
Span het metselkoord op de eerste steenhoogte. Zorg dat je alle benodigdheden en water bij de hand hebt en het metselen kan beginnen.

Metselen van de muur

Stap 1
Giet een zak kant en klare metselspecie in de kuip, voeg het water toe en mix goed. Dit kan gewoon met de hand met behulp van een troffel. Ook een boormachine met mix hulpstuk is makkelijk. Enkele druppels afwasmiddel door de specie maakt de specie mooi smeuïg en makkelijk te verwerken

Stap 2
Smeer met de troffel een hoeveelheid specie op de onderkant van de eerste steen. Druk deze met de specie naar beneden op de fundering. Zorg dat hij exact op de hoogte van het metselkoord komt en met de kopse kant tegen het metselprofiel aan. Het teveel aan specie haal je weg met de troffel en gooi je terug in de kuip. Als de steen niet de hoogte van het metselkoord haalt trek je deze los. Vervolgens verwijder je de specie, pak een nieuwe grotere schep specie en metsel de steen opnieuw

Stap 3
De tweede steen smeer je zowel aan de onder kant als aan één kopse kant in met specie. Deze steen metsel je met een stevige beweging tegen de vorige steen aan. Door de specie op de kopse kant van de steen vult de verticale stootvoeg zich ook. De volgende steen net zo, etc. tot je bij het metselprofiel aan het einde bent.

Stap 4
Een steen afkorten gebeurt met behulp van een sabel: je legt de scherpe kant van de sabel op de steen en geeft op de stompe kant een klap. De steen is nu gespleten.

Je bent nu aan het metselen!

Let op!

De stenen moeten vlak onder het metselkoord liggen maar mogen het metselkoord NOOIT raken! Raken ze het metselkoord wel dan drukken ze het iets omhoog en de volgende steen weer en zo krijg je dus een ‘bolstaande’ laag in plaats van een waterpas laag.

• Controleer af en toe met een korte waterpas of de stenen ook ‘overdwars’ waterpas liggen.
• Controleer af en toe met de koppenlat of de steen afstand oftewel de stootvoeg dikte goed is.
• Krab direct na het metselen met een voegspijker de voegen uit tot een diepte van ongeveer 1,5 cm.
• Verwijder zo snel mogelijk met een stoffer de metselspecie die eventueel op de stenen is gekomen.
• Denk om het goed vochtig houden bij droog weer en afdekken bij regen!